#574: Persberichten door de FIOD: Noodzaak of onnodig schadelijk?
De FIOD publiceert steeds vaker vlak na of op de actiedag van een strafrechtelijk onderzoek een persbericht. Aansprekende koppen met termen als omkoping en witwassen vangen direct de aandacht. Maar is het echt noodzakelijk om gedetailleerde informatie vrij te geven, zoals leeftijd, regio en zelfs merken van luxe goederen die in beslag worden genomen, in een fase waarin de verdachte nog niet heeft kunnen reageren?
Impact van een Persbericht
In een recent persbericht van de FIOD worden opnieuw vergaande details prijsgegeven die makkelijk tot een persoon te herleiden zijn. Als vijf zwarte busjes voor een woning verschijnen, 20 personen in zwarte pakken een huis binnengaan en een Ferrari wordt weggesleept, dan is een link snel gelegd. En hoe discreet de FIOD soms ook probeert te zijn, doorzoekingen gaan nooit onopgemerkt voorbij. Dergelijke details maken het voor de verdachte bijzonder lastig om een normaal leven te leiden, lang voordat een rechtbank zich over de zaak heeft gebogen of zelfs voordat de verdachte zich heeft kunnen uitlaten over een zaak. Verdachten worden in hun buurt met de nek aangekeken, zijn niet meer welkom bij lokale verenigingen, en krijgen te maken met uitgebreide vragenlijsten van banken.
Afweging van Belangen
In de aanwijzing voorlichting opsporing en vervolging staan ronkende woorden over het belang van het voorlichten van de samenleving. Het Openbaar Ministerie baseert zich op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en benadrukt het belang van openbaarheid van rechtspleging. Echter, de vraag blijft of de verstrekte informatie meer schade aanricht dan dat het bijdraagt aan het informeren van de samenleving. Een zorgvuldige belangenafweging is essentieel, en het uitgangspunt zou moeten zijn dat niet meer informatie wordt verstrekt dan noodzakelijk voor het doel, zeker als de zaak zich nog in de fase van de opsporing bevindt.
Alternatieven
De FIOD kan het publiek informeren over het aantal gestarte zaken, de onderwerpen, en de waarde van de beslagleggingen zonder te verwijzen naar specifieke gevallen. Dit beschermt de privacy van de verdachten en voorkomt onnodige stigmatisering. Wat is het belang van een persbericht over een vage modus operandi waarbij de beslaglegging wordt benadrukt, als er geen rekening wordt gehouden met het moment van publicatie en de verdachte nog niet is gehoord en de verdediging geen input heeft kunnen leveren?
Mogelijkheden voor de verdediging
Het aankaarten van de onrechtmatigheid van een persbericht via een rechter is daarbij vaak onwenselijk. Civiele procedures zijn openbaar, waardoor een verdachte alleen meer ruchtbaarheid geeft aan zijn zaak. Verdachten zijn dus met handen en voeten gebonden. Bovendien is het de vraag of een zaak überhaupt bij de strafrechter terechtkomt en als dat het geval is zal de onrechtmatigheid van een persbericht hoogstwaarschijnlijk alleen een rol spelen bij de strafmaat. In geval van een vrijspraak zal de eventuele onrechtmatigheid van het persbericht niet eens aan de orde komen. Er is dus onvoldoende controle op de rechtmatigheid van het uitbrengen van een persbericht door de opsporing.
Conclusie
Een actiedag zet het leven van een verdachte op zijn kop. Moet een persbericht van de FIOD die impact nog vergroten? Het is tijd om te heroverwegen wat werkelijk noodzakelijk is voor publicatie vlak na een doorzoeking. Door minder specifieke details vrij te geven, zoals de exacte dag van de doorzoeking, de leeftijd van de verdachte of de merken van in beslag genomen goederen, kan het rechtssysteem zijn integriteit behouden terwijl de privacy van individuen wordt beschermd. Het publiek kan mijns inziens op andere manieren geïnformeerd worden over het belangrijke werk van de FIOD.
Heb je hier vragen over of wil je hierover van gedachten wisselen met ons? Neem dan contact op via vaklunch@hertoghsadvocaten.nl.
No Comments