DNB constateert een toename in het aantal signalen over ‘opgeknipte’ trustdiensten. Dat blijkt uit een aantal recente publicaties (van begin dit jaar en afgelopen november). Maar wat zijn opgeknipte trustdiensten eigenlijk en hoe herken je dit volgens DNB?
In het strafrecht draait alles om schuld en verantwoordelijkheid. Wie wist wat, wie had moeten ingrijpen, en wie kan daadwerkelijk aansprakelijk worden gesteld? Het concept van feitelijk leidinggeven vormt hierbij een cruciaal juridisch criterium als het gaat om de vraag wie persoonlijk verantwoordelijk is voor het strafbare handelen van een rechtspersoon. Het OM geeft de rechtspersoon graag een gezicht. Maar wie moet dat gezicht zijn? De recente zaken rond voormalig ING-topman Ralph Hamers en de sanctieovertredingen bij de bouw van de Krimbrug laten zien hoe genuanceerd het begrip feitelijk leidinggeven is.
Het jaaroverzicht 2023 van de Financial Intelligence Unit (FIU) ligt op de mat en brengt nieuws. Het aantal verdachte transacties in 2023 is verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor. Er zijn namelijk 180.578 verdachte transacties waargenomen, vergeleken een totaal van 91.893 in 2022. Ook is een kleine stijging waargenomen in het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties (1.896.176 in 2022 en 2.334.167 in 2023). Onlangs stuurde de minister van Financiën een nota van wijziging en een nota naar aanleiding van het verslag bij het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen naar de Tweede Kamer. De FIU voorziet met de voorgestelde wijzigingen een daling in het aantal meldingen van ongebruikelijke contante transacties.
Zo’n 5 jaar geleden was opsporing en vervolging van financiële fraude door financiële instellingen te onderzoeken nog een speerpunt van het Openbaar Ministerie en de FIOD. In Vaklunch #302 stond het jaarbericht van de FIOD voor 2019 centraal. Daarin werd de volgende expliciete oproep gedaan aan financiële dienstverleners: “Naast het voldoen aan hun wettelijke verplichtingen doen we als FIOD een beroep op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van poortwachters zoals banken, financieel dienstverleners en accountants bij het voorkomen en bestrijden van witwassen, corruptie en terrorismefinanciering.” Daar is – met wetgeving en risico’s voor de eigen reputatie als stok achter de deur – massaal gehoor aan gegeven. De naleving van de Wwft-verplichtingen is niet meer weg te denken uit het financiële domein. Kan het Openbaar Ministerie de eigen focus verschuiven naar andere domeinen?
Boetebesluiten in het bestuursrecht zijn in beginsel niet openbaar. Dat kan anders worden wanneer een boete wordt opgelegd aan een instantie met een toezichthoudende functie, zoals financiële instellingen. Dat geldt bijvoorbeeld voor sommige overtredingen in de Wet financieel toezicht (Wft) of de Wet ter voorkoming van witwassen en de financiering van terrorisme (Wwft). Daartegen staat geen mogelijkheid van bezwaar of beroep open. De boeteling kan zich wel tot de voorzieningenrechter wenden om de openbaarmaking tegen te houden. Recent deed de rechtbank Rotterdam uitspraak op een verzoek om een voorlopige voorziening om de openbaarmaking van een boetebesluit op basis van de Wft tegen te houden. Die boete Wft blijft dus privé. Voorlopig althans.
Het is geen geheim dat het Openbaar Ministerie bij de bestrijding van witwassen graag leunt op zogenoemde ‘poortwachters’. Maar als het aan hen ligt, moet juist de overheid de regie pakken in de strijd tegen witwassen.
De handhaving van de Wwft-regels bij banken heeft de afgelopen jaren veel stof doen opwaaien. Naast de twee mega schikkingen van ING en ABN, kreeg ook online-bank Bunq in 2019 een aanwijzing (en later boetes) omdat het de antiwitwaswetgeving niet voldoende zou hebben nageleefd. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) oordeelde eind 2022 hierover dat deze aanwijzing voor een groot deel onterecht was. Vorig week is als vervolg daarop de uitspraak van de rechtbank Rotterdam gepubliceerd, waarin zij een oordeel velt over de overeind gebleven boetes.
Zaken doen in de wereld van de oliehandel, zoals bijvoorbeeld bij de aankoop van olietankers, kan complex zijn. Deze complexiteit wordt versterkt als er vermeende ongebruikelijke transacties in het spel zijn. Maar ongebruikelijk is niet altijd verdacht en zeker niet strafbaar zoals een recent vonnis betreffende een Nigeriaanse olietanker illustreert.LEES VERDER
Banken hebben een belangrijke functie als het gaat om de bestrijding van witwassen. Ze worden ook wel de ‘poortwachters tegen witwassen’ genoemd. De afgelopen jaren zijn meerdere grote banken in Nederland fors op de vingers getikt omdat zij zich niet (voldoende) hielden aan de verplichtingen in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Ondertussen klagen banken dat de uitvoeringsrichtlijnen vaag zijn waardoor het te moeilijk wordt gemaakt om de verplichtingen na te leven. Daar komt nu (hopelijk) verandering in: vorige week publiceerde de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) samen met De Nederlandsche Bank (DNB) de eerste vijf van een reeks nieuwe ‘standaarden’ die een risk-based en daarmee effectiever toezicht van banken mogelijk moet maken.
Het voorkomen van witwassen en financiering van terrorisme is één van de speerpunten van het Openbaar Ministerie. De miljoenentransactie met ING in 2018 bleek het startschot voor een reeks strafrechtelijke onderzoeken, waarvan het einde nog niet in zicht lijkt. Naast de usual suspects, zoals banken, accountants en notarissen, zijn steeds vaker ook (rechts)personen met een minder duidelijke poortwachtersfunctie onderwerp van onderzoek. De vraag is echter of van hen kan worden verwacht dat zij de financiële regelgeving even goed in de vingers hebben als de klassieke poortwachters.
