Zaken doen in de wereld van de oliehandel, zoals bijvoorbeeld bij de aankoop van olietankers, kan complex zijn. Deze complexiteit wordt versterkt als er vermeende ongebruikelijke transacties in het spel zijn. Maar ongebruikelijk is niet altijd verdacht en zeker niet strafbaar zoals een recent vonnis betreffende een Nigeriaanse olietanker illustreert.LEES VERDER
De bestrijding van ambtelijke omkoping staat bij het Openbaar Ministerie hoog in het vaandel. De afgelopen jaren is dit een belangrijk speerpunt van het OM geworden. Eind 2020 trad de vernieuwde Aanwijzing opsporing en vervolging buitenlandse corruptie in werking, en in juli 2022 volgde de nieuwe Aanwijzing opsporing en vervolging ambtelijke corruptie in Nederland. Corruptie is dus hot, en dat zien wij ook in de praktijk (#456 en #496). Maar wanneer is precies sprake van het omkopen van een ambtenaar? Het antwoord op die vraag hangt af van de intenties van de verdachte.
Het is bekend dat het Openbaar Ministerie alle reden heeft om efficiënter met onderzoekscapaciteit om te gaan. Maar dat betekent niet dat de strafvorderlijke waarborgen daaronder mogen leiden. Recent verscheen een opmerkelijk vonnis van de Rechtbank Midden-Nederland over een zaak waarin het Openbaar Ministerie het bewijs van strafbare feiten baseerde op een onderzoek door een particulier bedrijf. Is het toelaatbaar dat het Openbaar Ministerie zich op een dergelijk onderzoek baseert?
Als het aan Kamerleden Dassen en Omtzigt ligt, wordt het mogelijk om integriteitsschendingen bestuurlijk te beboeten. Dat blijkt uit een Initiatiefnota van de Kamerleden Dassen en Omtzigt van 9 mei 2022 om de integriteit van bewindspersonen en de ambtelijke top te bevorderen. Wij zoomen in op enkele voorstellen ten aanzien van lobbyisten.LEES VERDER
Transparency International (TI) concludeert op basis van de eind januari 2022 verschenen Corruption Perceptions Index (CPI) dat de corruptiebestrijding in Nederland stagneert. Dat baart TI ernstig zorgen. Met name ‘Nederlandse financiële structuren’ vormen volgens TI een obstakel in de aanpak van corruptie wereldwijd en witwassen wordt een punt van aanpak genoemd. Daarom komt de non-profit organisatie met een aantal aanbevelingen, waaronder de bestrijding van grensoverschrijdende corruptie. Deze aanbeveling heeft echter als risico dat internationale opsporing verder zal versplinteren, met alle gevolgen van dien voor de rechtsbescherming van verdachte (rechts)personen in onderzoeken naar grensoverschrijdende geldstromen.LEES VERDER
In Vaklunch #431 schreven wij dat Nederland al meerdere malen op de vingers is getikt wegens gebrekkige handhaving van corruptie. De Nederlandse overheid zou te weinig doen om corruptie bij politici en ambtenaren te bestrijden en te voorkomen. Tegelijkertijd signaleren wij in de rechtspraak dat het Openbaar Ministerie het juridisch kader van omkoping onjuist toepast. Met name de bewijslevering voor het bestanddeel ‘oogmerk’ leidt in de praktijk tot problemen, zo bleek onlangs weer uit een vonnis van de rechtbank Amsterdam. Wat ons betreft is het dan ook goed om hier nogmaals aandacht aan te besteden.LEES VERDER
Een kleine terugblik op het afgelopen jaar leert ons dat de Covid-19 pandemie de rechtspraktijk niet heeft doen stilstaan. Vorig jaar hoopten wij dat in de nasleep van de toeslagenaffaire het jaar 2021 in het teken zou staan van de rechtsbescherming. En hoewel we er nog lang niet zijn, lijken rechters soms kleine stapjes in de juiste richting te zetten.
De ontwikkelingen op dit moment in onze praktijk zijn enorm groot; van een nieuw Europees Openbaar Ministerie tot een veelvoud aan nieuwe zaken op het gebied van cybercrime en corruptie. Zaken waar de grenzen nog grijs gekleurd zijn. Prachtige nieuwe uitdagingen voor het jaar 2022 liggen dus in het verschiet!
En ook Vaklunch.nl maakt een mooie ontwikkeling door. In het jaar 2022 zullen wij nog steeds elke woensdag een artikel met jullie delen over een onderwerp dat ons aan het hart gaat. Maar vanaf 2022 breiden wij ons team uit met Luce Smithuijsen, Judith Gijsen en Linda Gruijthuijsen. Afgelopen zomer waren zij al gastschrijver bij Vaklunch.nl maar we zijn ontzettend blij dat we hen nu vast bij ons team mogen verwelkomen.
Voor nu wensen wij iedereen hele fijne feestdagen en een gelukkig maar vooral gezond Nieuw Jaar!
Hartelijke groeten,
Mariëlle Boezelman & Judith de Boer
N.B. De eerstvolgende Vaklunch verschijnt op 5 januari 2022
Al langer klinkt de roep om de mogelijkheid speciale proces- en vonnisafspraken te kunnen maken tussen justitie en verdediging. Op die manier kunnen sommige strafzaken efficiënter worden afgerond met een acceptabele uitkomst voor beide partijen. Het Openbaar Ministerie kan snel en kordaat een voorbeeld stellen en de verdachte weet eerder waar hij of zij aan toe is en hem/haar blijft een jarenlang voortslepend onderzoek bespaard. Even leek de rechtbank in Overijssel een streep te hebben gezet door de mogelijkheid om straftoemetingsafspraken te maken. Gelukkig is dit door de rechtbank Rotterdam nieuw leven ingeblazen. LEES VERDER
Afgelopen maand vond de Offshore energy conferentie plaats in de RAI. Een conferentie die aantoont dat Nederland niet alleen vooruitstrevend is in de energiemarkt, maar ook een lange traditie kent in de olie en gas industrie én een belangrijke schakel vormt in deze supply chain. Deze sector is vaak in het nieuws te vinden. Deze week was het Yukos arrest van de Hoge Raad uitgebreid in het nieuws.
Yukos was een van de grootste olie- en gasmaatschappijen in de Russische Federatie. Drie grootaandeelhouders hebben een arbitragezaak aangespannen tegen de Russische Federatie omdat in de optiek van deze grootaandeelhouders Yukos ten onrechte was onteigend door de Russische Federatie. In de arbitragezaak is de Russische Federatie veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van 50 miljard dollar. De Russische Federatie heeft vervolgens bij de Nederlandse rechter gevorderd het arbitragevonnis te vernietigen. Eén van de verweren was dat het Scheidsgerecht niet bevoegd was. De rechtbank Den Haag heeft in 2016 het arbitragevonnis vernietigd. Het hof Den Haag heeft daarentegen vervolgens geoordeeld dat het Scheidsgerecht in de arbitragezaak wel degelijk bevoegd was. De Hoge Raad heeft nu op 5 november jl. arrest gewezen en de zaak verwezen naar het hof in Amsterdam.
Nu vraagt u zich wellicht af waarom de Yukos zaak interessant is voor bijvoorbeeld de strafrechtpraktijk? De reden is dat in dit soort zaken vaak verwijten van fraude worden gemaakt en het interessant is om te zien hoe civiele advocaten en rechters daarmee omgaan. Daar kunnen we in de strafrechtpraktijk ons voordeel mee doen.
Zo stelde de Russische Federatie in de Yukos zaak dat de arbitrale vonnissen in strijd zijn met de openbare orde omdat gedurende de arbitragezaak valse verklaringen zouden zijn ingediend en stukken zouden zijn achtergehouden. Een strafzaak op een presenteerblaadje zou je zeggen. Het hof Den Haag is om formele redenen aan dit standpunt voorbij gegaan en dit is precies de reden waarom de Hoge Raad de zaak casseert en verwijst naar het hof in Amsterdam. De civiele rechter zal zich dus toch over strafrechtelijke standpunten moeten uitlaten, te weten of getuigen onrechtmatig zijn beïnvloed en valsheid in geschrifte is gepleegd. Zo komt het civiele recht en het strafrecht samen.
Afgelopen zomer zagen wij iets vergelijkbaars voorbij komen in een arbitragezaak die zich eveneens voordeed in de olie en gas sector. In de zaak Wells/Bariven, een Texaanse leverancier versus een Venezolaans staatsenergiebedrijf, stond een arbitragevonnis ter discussie waarin Bariven veroordeeld werd tot het betalen van een schadevergoeding aan Wells. Bariven stelde zich op het standpunt dat het arbitrale vonnis vernietigd diende te worden omdat deze in strijd met de openbare orde zou zijn aangezien de onderliggende overeenkomst tot stand zou zijn gekomen door middel van corruptie en derhalve nietig/vernietigbaar zou zijn. De Hoge Raad gaat niet inhoudelijk in op het verwijt van corruptie maar het hof geeft wel inzicht in hoe het Scheidsgerecht hier in het arbitrale vonnis mee om is gegaan.
Uit het arrest van het hof blijkt dat het Scheidsgerecht groot belang hecht aan de bewijslastverdeling. Het lag op de weg van Bariven om concreet bewijs aan te dragen dat Wells betrokken was bij de vermeende steekpenningen. Bariven draagt daartoe een heel aantal omstandigheden aan maar concreet bewijs is er niet. Op basis daarvan wordt het verweer in de arbitragezaak ter zijde geschoven. De strafrechter kan hier een voorbeeld aan nemen. In strafzaken ligt de bewijslast ook echt bij het Openbaar Ministerie, feiten en omstandigheden die duiden op corruptie zijn onvoldoende. Het is en blijft aan het Openbaar Ministerie om concreet bewijs aan te dragen.
In ieder geval tonen deze zaken aan dat strafrechtelijke verwijten een grote rol kunnen spelen in civiele zaken. Civiele arresten zijn wat dat betreft dus ook zeer interessant voor de strafrechtadvocaat.
Heb je vragen over of wil je van gedachten wisselen met ons? Neem dan contact op met boezelman@hertoghsadvocaten.nl of boer@hertoghsadvocaten.nl.
‘Kabinet doet te weinig tegen corruptie bij politici en topambtenaren’, kopte het FD op 6 juli 2021. Die conclusie trok de krant op basis van een compliance rapport van het anti-corruptieorgaan GRECO van diezelfde datum. Daaruit zou volgens de krant volgen dat bewindslieden kwetsbaar zijn voor de invloed van lobbyisten en corruptie.