Afgelopen vrijdag verscheen een nieuwsbericht over de FIOD inval bij Gom van Strien, PVV-senator en voormalig verkenner voor de kabinetsformatie. De zoeking volgt ruim zes maanden nadat journalisten publiekelijk bekendmaakten dat er een onderzoek loopt tegen Van Strien wegens een verdenking van oplichting en omkoping. Een gevalletje mosterd na de maaltijd?
In Vaklunch #573 bespraken we enkele weken geleden het kort geding dat een verdachte startte tegen het voornemen van de officier van justitie om informatie uit het strafdossier aan een aangever te verstrekken. Die Vaklunch was vooral gericht op het voorkomen van het – prematuur – verstrekken van processtukken aan een (vermeend) slachtoffer.” Wij beloofden nog terug te komen op de situatie waarin de verdediging voor een voldongen feit wordt gesteld, en al processtukken aan een (vermeend) slachtoffer zijn verstrekt op basis van artikel 51b Sv. Dergelijke stukken kunnen worden verstrekt aan een slachtoffer mits die voor strafvorderlijke doeleinden worden gebruikt. Maar in fraudezaken worden die stukken met enige regelmaat opgevraagd voor andere doeleinden. Welke actie kan dan worden ondernomen?
Recent verscheen een zeer lezenswaardige conclusie van advocaat-generaal mr. Wattel over de problematiek rondom artikel 10a van de Wet op de vennootschapsbelasting (hierna: Vpb) en fraus legis. Naast de uitdagingen en vraagstukken rondom artikel 10a Vpb, zet het ook het leerstuk van fraus legis op de agenda. Net als de vraag hoe dit leerstuk zich verhoudt tot fraude.
Op 16 februari 2024 is de conceptversie van het Besluit bescherming slachtoffergegevens in processtukken in internetconsultatie gebracht. Met dit besluit wordt beoogd de privacy van slachtoffers van strafbare feiten beter te beschermen. Uit onderzoeken door het WODC in 2015 is namelijk gebleken dat slachtoffers een inbreuk op hun privacy ondervinden als verdachten via het procesdossier toegang krijgen tot hun persoonlijke gegevens. Maar hoe werkt het recht op privacy als het gaat om een verdachte (entiteit) ten opzichte van een vermeend slachtoffer?
Een medewerker van een supermarkt doet een greep in de kassa, met alle gevolgen van dien. Is de supermarkt dan strafrechtelijk aansprakelijk? Onder omstandigheden wel, maar de toerekening op basis van de Drijfmest-criteria gaat niet altijd goed. Dat blijkt uit een recent vonnis van rechtbank Rotterdam.
Zo’n 5 jaar geleden was opsporing en vervolging van financiële fraude door financiële instellingen te onderzoeken nog een speerpunt van het Openbaar Ministerie en de FIOD. In Vaklunch #302 stond het jaarbericht van de FIOD voor 2019 centraal. Daarin werd de volgende expliciete oproep gedaan aan financiële dienstverleners: “Naast het voldoen aan hun wettelijke verplichtingen doen we als FIOD een beroep op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van poortwachters zoals banken, financieel dienstverleners en accountants bij het voorkomen en bestrijden van witwassen, corruptie en terrorismefinanciering.” Daar is – met wetgeving en risico’s voor de eigen reputatie als stok achter de deur – massaal gehoor aan gegeven. De naleving van de Wwft-verplichtingen is niet meer weg te denken uit het financiële domein. Kan het Openbaar Ministerie de eigen focus verschuiven naar andere domeinen?
Eind vorig jaar publiceerde het Openbaar Ministerie een online enquête witwassen waarin Nederlanders worden verzocht hun mening te geven over witwassen. Daarmee beoogt het Openbaar Ministerie te peilen hoe de samenleving denkt over de bestraffing van strafbare feiten. De resultaten worden dan ook meegenomen bij de evaluatie van de strafvorderingsrichtlijnen over dit onderwerp.
Fraudezaken spelen zich vaak af in het bedrijfsleven. Maar het zijn de natuurlijke personen die dergelijke zaken een gezicht geven. Niet voor niets hanteert het Openbaar Ministerie (OM) als beleid dat het ‘feitelijke leidinggevers’ vervolgt. Dat is echter niet mogelijk wanneer bewijs voor opzet ontbreekt. Dat onderstreept de Hoge Raad in een arrest van 5 september 2023.
Het is komkommertijd. Toch zorgde het Openbaar Ministerie vorige week voor een ware primeur in het Nederlandse strafrecht met de publicatie van de Aanwijzing procesafspraken in strafzaken (hierna: Aanwijzing). Maar wat ons betreft is geen sprake van breaking news.
Het strafrecht kent veel bijzondere uithoeken, waarbij vaak speciale (niet-strafrechtelijke) kennis komt kijken. Zo zal de strafrechter zich bij een oordeel over belastingfraude ook moeten uitlaten over fiscale leerstukken en begrippen. Dat was ook het geval in een recent arrest van de Hoge Raad over belastingfraude inzake de motorrijtuigbelasting (BPM). In deze zaak speelde (onder andere) een interessante juridische discussie over het begrip “bij de belastingwet voorziene aangifte” uit art. 69, lid 2, AWR.
