#561: Witwaskompas van het OM – geldezel, witwasser of facilitator?

Eind vorig jaar publiceerde het Openbaar Ministerie een online enquête waarin Nederlanders worden verzocht hun mening te geven over witwassen. Daarmee beoogt het Openbaar Ministerie te peilen hoe de samenleving denkt over de bestraffing van strafbare feiten. De resultaten worden dan ook meegenomen bij de evaluatie van de strafvorderingsrichtlijnen over dit onderwerp.

Strafvorderingsrichtlijnen vinden hun oorsprong in artikel 130, zesde lid, van de Wet op de rechterlijke organisatie (RO). Daaruit blijkt dat het College van procureurs-generaal (het College PG; de landelijke leiding van het Openbaar Ministerie) aanwijzingen kan geven betreffende de uitoefening van de taken en bevoegdheden van het Openbaar Ministerie. Strafvorderingsrichtlijnen maken deel uit van deze aanwijzingen. Ze bevatten voor het Openbaar Ministerie dwingende en normatieve regels inzake de strafvordering, de afdoening en het rekwireerbeleid. De strafvorderingsrichtlijnen worden gepubliceerd in de Staatscourant en zijn dan ook ‘recht’ in de zin van artikel 79 RO. Dat betekent niet alleen dat er een beroep kan worden gedaan op de strafvorderingsrichtlijnen, maar ook dat de rechter daaraan kan toetsen. Zo bezien heeft het College PG dus een verregaande bevoegdheid. En dat terwijl het College PG geen democratisch gekozen orgaan is. Dit stipten wij eerder al aan in Vaklunch #538. Tegen deze achtergrond is goed te volgen dat het Openbaar Ministerie de samenleving vraagt om ‘feedback’ en input, recent dus op het gebied van witwassen.

In onze praktijk krijgen wij regelmatig te maken met een strafvorderingsrichtlijn op dit gebied, namelijk de Strafvorderingsrichtlijn voor witwassen. Daaruit blijkt welke straf het Openbaar Ministerie zal eisen in witwaszaken tegen natuurlijke personen en welke bijzondere omstandigheden de officier van justitie in aanmerking neemt bij het formuleren van de strafeis. De wettelijke maximale gevangenisstraf varieert tussen 3 maanden en 8 jaar. De richtlijn strekt er vervolgens toe om binnen het Openbaar Ministerie tot meer uniforme strafeisen voor witwassen te komen. Boven een witgewassen bedrag van € 25.000 wordt altijd een gevangenisstraf geëist. Daarbij geldt dat hoe hoger het witgewassen bedrag, hoe hoger de te eisen gevangenisstraf. Wel onderscheidt de richtlijn drie categorieën verdachten: 1) degene die zijn werkzaamheden verricht voor een ander, vaak voor een geringe vergoeding, denk aan een eenvoudige katvanger of money mule; 2) degene die een voorwerp, afkomstig van misdrijf, witwast; en 3) de facilitator die onmisbaar is voor de georganiseerde criminaliteit.

De online enquête van het Openbaar Ministerie ziet op de eerste categorie. De situatie wordt geschetst dat de 18-jarige Simon als vakkenvuller bij de Albert Heijn te weinig verdient om zijn sweaters van Stone Island en Daily Paper te kunnen betalen. Door zijn actieve aanwezigheid op sociale media, wordt Simon op enig moment benaderd door Nico met de vraag of hij makkelijk geld wil verdienen. Het enige wat Simon hoeft te doen, is het beschikbaar stellen van zijn bankrekening en pincode. In ruil hiervoor krijgt hij een vergoeding van € 500 bij elke storting of overboeking. Simon opent na een tijdje nog twee bankrekeningen en brengt ook zijn vrienden in contact. Op deze manier is snel € 250.000 doorgesluisd via de bankrekeningen van Simon.

De vraag rijst of de insteek van de enquête voldoende realistisch is en bruikbare resultaten oplevert voor de evaluatie van de strafvorderingsrichtlijn witwassen. Witwaszaken komen voor in vele soorten een maten. Dat blijkt ook wel uit de drie ‘verdachten-categorieën’ die het Openbaar Ministerie in de huidige richtlijn benoemt. Tegen deze achtergrond is niet op voorhand duidelijk waarom ervoor is gekozen de enquête zo beperkt in te steken. Wij zijn dan ook benieuwd wat het College PG gaat doen met de resultaten van de enquête.

Heb je hier vragen over of wil je hierover van gedachten wisselen met ons? Neem dan contact op met ons op via vaklunch@hertoghsadvocaten.nl.