Het witwasstappenplan blijft ons bezighouden. Maar welke feiten en omstandigheden zijn voldoende voor een witwasvermoeden en rechtvaardigen een verklaring van de verdachte? Een recente conclusie van Advocaat-Generaal (A-G) Aben geeft aanknopingspunten, maar is wat ons betreft weinig bevredigend.
De wijze waarop bewijs wordt verkregen in een strafrechtelijk voorbereidend onderzoek is vaak voer voor discussie. Wanneer sprake is van een vormverzuim, kan de strafrechter hieraan consequenties verbinden op grond van artikel 359a Sv. Dat kan variëren van een enkele constatering van het verzuim, strafvermindering, bewijsuitsluiting of zelfs niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie. Maar wat als datzelfde onrechtmatig verkregen bewijs later wordt gebruikt in een fiscale procedure? Mag de Belastingdienst zich beroepen op bewijsmateriaal dat in het strafrecht niet mag worden gebruikt? In het arrest van 31 januari 2025 (ECLI:NL:HR:2025:154) oordeelt de Hoge Raad – overeenkomstig de lijn in de jurisprudentie – dat het fiscale gebruik van bewijsmiddelen die op strafrechtelijk onrechtmatige wijze is verkregen, alleen in uitzonderlijke situaties niet is toegestaan.
Het witwasstappenplan is zo sterk als de zwakste schakel. En dat kan ook best de officier van justitie zijn, zo blijkt uit een recent arrest van de Hoge Raad.
Op grond van artikel 19 Wet op de economische delicten (WED) mogen opsporingsdiensten in het kader van de opsporing van strafbare feiten een inzage in gegevens en bescheiden vorderen. In zijn arrest van 14 november 2023 oordeelde de Hoge Raad dat zo’n vordering strijdig is met artikel 6 EVRM als sprake is van een fishing expedition.
Boetebesluiten in het bestuursrecht zijn in beginsel niet openbaar. Dat kan anders worden wanneer een boete wordt opgelegd aan een instantie met een toezichthoudende functie, zoals financiële instellingen. Dat geldt bijvoorbeeld voor sommige overtredingen in de Wet financieel toezicht (Wft) of de Wet ter voorkoming van witwassen en de financiering van terrorisme (Wwft). Daartegen staat geen mogelijkheid van bezwaar of beroep open. De boeteling kan zich wel tot de voorzieningenrechter wenden om de openbaarmaking tegen te houden. Recent deed de rechtbank Rotterdam uitspraak op een verzoek om een voorlopige voorziening om de openbaarmaking van een boetebesluit op basis van de Wft tegen te houden. Die boete Wft blijft dus privé. Voorlopig althans.
Ook in het nieuwe jaar woedt de discussie over het verschoningsrecht door. Kort voor de feestdagen verscheen de conclusie van AG Harteveld in de kortgedingprocedure tussen advocaten van Stibbe en de Staat. Daarmee is de volgende stap in deze spraakmakende zaak over het verschoningsrecht gezet. De AG geeft zijn zienswijze op (onder andere) de rol van de rechter-commissaris en de geheimhoudersofficier in het filterproces naar geheimhoudersgegevens bij de vordering van enorme hoeveelheden aan data en informatie door het OM. Maar is de door de AG aanbevolen werkwijze van het verschoningsrecht voldoende?
Een officier van justitie blijkt op de zitting met een lekke band aan te komen. Mag de strafrechter dan optreden als fietsenmaker? Deze vraag kwam bij ons op naar aanleiding van een recent arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU).
In juni van dit jaar gaf de Hoge Raad antwoord op de préjudiciële vragen die zijn gesteld naar aanleiding van een tweetal zaken waarin gebruik wordt gemaakt van bewijs dat in beslag is genomen bij EncroChat en SkyECC. In die zaken is door de Franse autoriteiten, met behulp van de Nederlandse autoriteiten, (crypto)communicatie ontsleuteld en realtime met Nederland gedeeld. Over de samenwerking en de wijze waarop de interceptie heeft plaatsgevonden bestaan diverse vragen. Bijvoorbeeld over de rechtmatigheid van de interceptie, mede gelet op de massale inbreuk op het recht op privacy. De Hoge Raad oordeelde (onder andere) dat het interstatelijke vertrouwensbeginsel met zich brengt dat in beginsel op de rechtmatigheid van het Franse onderzoek dient te worden vertrouwd (zie ook Vaklunch #530). In de eerste ‘EncroChat-zaak’ die aan de Hoge Raad wordt voorgelegd ná deze beantwoording van préjudiciële vragen, is recent door A-G Hofstee conclusie genomen. Deze conclusie bevat diverse interessante aspecten die een veel breder bereik hebben dan alleen voor de zaken die voortkomen uit de EncroChat zaken, waaronder het beginsel van equality of arms.
Je bent verdachte in een strafzaak. De zittingsdag is aangebroken – voor jou een ontzettend spannende en belangrijke dag. Het is de eerste keer dat een onafhankelijke rechter naar jouw verhaal gaat luisteren na jaren van onderzoek en verwijten aan jouw adres. Na de feitenbehandeling krijgt de officier van justitie het woord. Zij eist een gevangenisstraf. Dat maakt veel indruk. Je bent blij dat jouw advocaat na het requisitoir het woord krijgt om het beeld dat de officier heeft neergezet iets te nuanceren. Maar dan…
In onze praktijk komen wij vaak tegen dat strafrechtelijke onderzoeken veel tijd in beslag nemen. Het gaat veelal niet om maanden, maar jaren. Dat kan verschillende redenen hebben. Zo kan het onderzoek zich over de landsgrenzen heen bewegen, wordt er druk onderhandeld tussen de verdediging en het OM of zorgen de vele schakels in de keten voor vertraging. In elk geval schrijft artikel 6 EVRM voor dat een strafzaak binnen een redelijke termijn moet zijn afgedaan. Dat is echter niet altijd het geval, zo was ook de situatie in een recent gepubliceerd vonnis van de rechtbank Oost-Brabant waarin stevige consequenties aan die overschrijding zijn verbonden.
