Het is komkommertijd. Toch zorgde het Openbaar Ministerie vorige week voor een ware primeur in het Nederlandse strafrecht met de publicatie van de Aanwijzing procesafspraken in strafzaken (hierna: Aanwijzing). Maar wat ons betreft is geen sprake van breaking news.
“Mensen die niet meewerken aan het verstrekken van informatie aan de inspecteur, hebben iets te verbergen.” In de praktijk legt de inspecteur dit nogal eens ten grondslag aan de stelling dat opzettelijk is gehandeld. Maar deze gevolgtrekking gaat niet op in het fiscale boeterecht. Dit kwam en passant ook aan bod in de – overigens om meerdere redenen zeer lezenswaardige – uitspraak van de rechtbank Noord-Holland van 10 juni 2021. In die zaak vernietigde de rechtbank een fiscale boete. In deze Vaklunch beperken we ons tot dit onderwerp.
Het fiscale recht kent een ruime informatieverplichting. Op grond van artikel 47 AWR dient een belastingplichtige alle gegevens en inlichtingen te verstrekken die van belang kunnen zijn voor de belastingheffing te zijnen aanzien. Deze informatieverplichting in het fiscale recht kan nog wel eens botsen met het recht om te zwijgen in het strafrecht. Hierover schreven wij bijvoorbeeld ook in Vaklunch #112 en Vaklunch #209. Voorkomen dient te worden dat de fiscale informatieverplichting wordt gebruikt voor strafrechtelijke doeleinden. Dat geldt overigens ook vice versa. Zo schreven wij in Vaklunch #274 al over de omgekeerde situatie waarin het strafrecht werd misbruikt voor een fiscale zaak. In de uitspraak van 1 oktober 2018 van de rechtbank Gelderland lijkt het echter alsof het fiscale recht gebruikt wordt voor strafrechtelijke doeleinden. Gelukkig steekt de rechtbank daar een stokje voor.LEES VERDER
Iedereen weet dat een verdachte het recht heeft om te zwijgen. Om dit recht te waarborgen dienen opsporingsambtenaren voor de start van een verhoor de cautie te geven. In artikel 29, lid 2, Wetboek van Strafvordering (Sv) staat dat de verdachte voor het verhoor wordt medegedeeld dat hij niet verplicht is tot antwoorden. Een dergelijke mededeling dient in het proces-verbaal van het verhoor te worden opgenomen. Indien in strijd met artikel 29, lid 2, Sv deze cautie niet wordt gegeven aan een verdachte dan levert dit een vormverzuim op als bedoeld in artikel 359a Sv. In de regel leidt een dergelijk verweer ertoe dat de verklaring niet wordt toegelaten als bewijsmiddel. Maar wat als de verdachte niet door een opsporingsambtenaar wordt verhoord maar door een controleambtenaar?
Het eeuwige spanningsveld tussen het strafrecht en het fiscale recht is dat de verdachte een zwijgrecht heeft en het recht om zichzelf niet te incrimineren, terwijl de belastingplichtige een informatieplicht heeft. Dit botst nogal eens. De verhouding tussen beiden is al diverse keren aan de orde geweest. Bestaat bijvoorbeeld nog een fiscale informatieverplichting op het moment dat je verdachte bent? Het 12 juli-arrest dat daarover gaat is alom bekend. In dit arrest was een geschil of de Belastingdienst fiscaal relevante informatie op straffe van het verbeuren van een dwangsom mag vorderen van een belastingplichtige, terwijl deze informatie mogelijk incriminerend kan zijn voor deze belastingplichtige. De Hoge Raad oordeelde kort gezegd dat een ieder is gehouden om aan zijn wettelijke fiscale verplichtingen te voldoen. Echter, het is vervolgens aan de straf- of boeterechter om afgedwongen wilsafhankelijk materiaal uit te sluiten voor de boete. Hoe gaat de strafrechter nu om met deze jurisprudentie?LEES VERDER
