#388: Een zaak is een zaak

In Vaklunch #386 schreven we over een kostenvergoedingsprocedure in de zin van artikel 530 Wetboek van Strafvordering (Sv) waarin het Openbaar Ministerie het standpunt innam dat in dat geval geen sprake was van “een zaak”. De reden was dat de verdenking nog niet was ingeschreven in de registers. Daarmee heeft Rechtbank Amsterdam korte metten gemaakt. Ons inziens is dat terecht. Uit recente jurisprudentie blijkt dat het Openbaar Ministerie vaker het verweer voert dat van “een zaak” geen sprake is geweest terwijl er wel sprake is van een verdachte en dat het verzoek om kostenvergoeding om die reden moest worden afgewezen. Gelukkig maakt ook Rechtbank Den Haag daar korte metten mee en deze geeft een heldere uitleg van wanneer sprake is van “een zaak”.

In deze zaak gaat het Openbaar Ministerie in reactie op het verzoek om een schadevergoeding eigenlijk voor alle denkbare ankers liggen: het verzoekschrift is niet geldig ondertekend, het is te laat ingediend en er is geen sprake van een zaak. Subsidiair neemt het Openbaar Ministerie het standpunt in dat een vergoeding niet billijk is, dat de kosten in verband met een buitenlands onderzoek niet vergoed kunnen worden en dat het verzoek niet voldoende is onderbouwd. Toch slaagt het verzoek om een schadevergoeding met vlag en wimpel. De rechtbank kent het verzochte bedrag aan vergoeding nagenoeg geheel toe.

Uit de uitspraak lijkt te kunnen worden opgemaakt dat het Openbaar Ministerie heeft aangevoerd dat geen sprake is geweest van een vervolging en dat het Openbaar Ministerie nooit de intentie had om daartoe over te gaan. De rechtbank is het met de verdediging eens dat die vlieger niet opgaat.

Op basis van het arrest van de Hoge Raad van 14 november 1989 concludeert de rechtbank dat de term zaak in de zin van artikel 530 Sv de betekenis heeft van “al datgene waarop het rechtsgeding betrekking had’”. Daarnaast onderkent de rechtbank dat de gedachte dat sprake is van een zaak voordat die ten laste wordt gelegd, breed is overgenomen in de jurisprudentie. Daarbij lijkt er over het algemeen van te worden uitgegaan dat het gehele strafrechtelijk onderzoek onder het zaaksbegrip valt, in ieder geval vanaf het moment dat er een officier van justitie bij het onderzoek betrokken is, dus ongeacht de fase van de procedure. Daartoe verwijst de rechtbank onder meer naar het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2013. In datzelfde arrest overwoog de Hoge Raad dat er daarnaast juridische procedures bestaan, zoals een procedure op grond van artikel 12 Sv, die naar hun aard rechtstreeks verband houden met de zaak.

De rechtbank oordeelt als volgt dat in deze specifieke situatie sprake was van een zaak. De verdachten “zijn bij herhaling door de Nederlandse autoriteiten als verdachte aangemerkt en in communicatie van de zijde van het openbaar ministerie wordt gesproken over een tegen [naam] gerichte strafzaak. Bovendien zijn tegen hen strafvorderlijke bevoegdheden aangewend door of op instigatie van de Nederlandse autoriteiten, te weten een verhoor als verdachte en een inbeslagname. Dat het openbaar ministerie nimmer voornemens is geweest om verzoekster of [naam] (verder) te vervolgen, zoals de officier van justitie ter zitting heeft gesteld, doet daaraan niet af. Zoals hiervoor uiteen is gezet, doet immers niet ter zake in welke fase de procedure zich bevindt. Ook een strafrechtelijke procedure die zich nog in de opsporingsfase bevindt kan worden aangemerkt als een zaak in de zin van artikel 530 Sv.”

Daar hebben wij niets aan toe te voegen. Het zou mooi zijn indien deze uitspraken aanleiding vormen voor het Openbaar Ministerie om te onderkennen dat het starten van een opsporingsonderzoek – ook indien dat uiteindelijk niet leidt tot een vervolging – kan leiden tot een verzoek om schadevergoeding.

Heb je vragen over het voorgaande of wil je hierover van gedachten wisselen? Neem dan contact op met boezelman@hertoghsadvocaten.nl of boer@hertoghsadvocaten.nl. Uiteraard is het ook mogelijk om over dit onderwerp te praten in een (digitale) Vaklunch on demand bij jou op kantoor.