#594: Het witwasfeit als kers op de taart

Recent namen wij kennis van de uitspraak van rechtbank Den Haag van 30 september 2024. Hierin werd een ambtenaar van de Belastingdienst schuldig bevonden aan passieve ambtelijke omkoping. Hij verstrekte tientallen (persoons)gegevens uit de systemen van de Belastingdienst tegen betaling aan derden. Het geld dat hij daarmee verdiende, heeft hij volgens de rechtbank een witwasfeit gepleegd.

Met betrekking tot de witwasverdenking overwoog de rechtbank als volgt:

“Vast staat dat de verdachte contante geldbedragen heeft ontvangen die van eigen misdrijf (te weten: passieve ambtelijke omkoping) afkomstig waren. De verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij geld uitgaf aan boodschappen. Dit wordt ondersteund door de chatgesprekken die zijn aangetroffen in de telefoon van de verdachte tussen hem en zijn partner. Uit deze gesprekken valt af te leiden dat de verdachte zeer regelmatig boodschappen deed en hierbij steeds in contanten betaalde. Dit betekent dat de verdachte geldbedragen uit eigen misdrijf heeft omgezet. Gelet hierop en op het feit dat de verdachte zich gedurende een periode van ruim anderhalf jaar schuldig heeft gemaakt aan passieve ambtelijke omkoping en dus in deze periode constant contante geldbedragen heeft ontvangen en omgezet, acht de rechtbank wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte van het witwassen in de opzetvariant een gewoonte heeft gemaakt. (…)”.

Uiteindelijk verklaart de rechtbank gewoontewitwassen bewezen. Hoe die bewezenverklaring zich verhoudt tot de tenlastelegging, blijkt niet uit het vonnis. Maar uit de hiervoor weergegeven motivering leiden wij af dat de rechtbank ‘omzetten’, zoals bedoeld in artikel 420bis, lid 1, onderdeel b, Sr, bewezen heeft verklaard. De verdachte heeft immers de contante gelden die hij ontving als corruptiebetalingen omgezet door boodschappen te doen. Ik hoor je al denken, is dit nou witwassen? Boodschappen doen met gelden afkomstig uit een strafbaar feit?

Laten we het witwasfeit even opfrissen. Artikel 420bis Sr onderscheidt drie witwashandelingen: (i) verhullen en verbergen (lid 1 onderdeel a), (ii) verwerven, voorhanden hebben en overdragen (lid 1 onderdeel b) én (iii) omzetten en gebruikmaken (lid 1 onderdeel b). Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat omzetten ziet op het wisselen van geld of goederen met een andere geldswaarde of met handelsartikelen.

Om meer gevoel te krijgen bij de omzet-variant van artikel 420bis Sr, is het goed om terug te blikken op een arrest uit 2014. De Hoge Raad oordeelde op 7 oktober 2014 dat het storten van contante gelden – die onmiddellijk uit eigen misdrijf afkomstig zijn – op de eigen bankrekening, enkel kan kwalificeren als ‘omzetten’ of ‘overdragen’ in de betekenis van witwassen, indien sprake is van een gedraging die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van die geldbedragen gericht karakter heeft.

Je zou je kunnen afvragen of het doen van boodschappen met criminele gelden voldoende is om te kunnen spreken van een gedraging die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van die geldbedragen gericht karakter heeft. En of het doen van boodschappen met gelden uit eigen misdrijf (zoals bijvoorbeeld corruptie) kwalificeert als witwassen. Het antwoord op die vraag hangt af van de omstandigheden, maar zal naar de huidige lijn in de jurisprudentie in de meeste gevallen ja zijn. Dat leiden wij in ieder geval af uit voorgenoemd arrest. Daarin liet de Hoge Raad het hofoordeel in ieder geval in stand, met de overweging dat het weer opnemen van de gelden van de rekening om er vervolgens betalingen mee te doen, wél kan worden gekwalificeerd als witwassen.

De ruime delictsomschrijving van artikel 420bis Sr maakt dat een verdachte het witwasfeit er vaak als bonus bij krijgt. Zo blijkt maar dat het doen van boodschappen met gelden uit eigen misdrijf voldoende is om te kunnen spreken van witwassen. Een soort kers op de taart voor het Openbaar Ministerie.

Heb je vragen over het witwasfeit? Neem dan contact op via vaklunch@hertoghsadvocaten.nl. Meer lezen over witwassen? Lees dan ook Vaklunch #593 De zwakste schakel in het witwasstappenplan – Vaklunch.nl