#581: Stilte voor de storm?

Het Openbaar Ministerie gaat de aanpak van internationale corruptie door Nederlandse personen en bedrijven intensiveren. En daar hoort ook een nieuw persbeleid bij, zo volgt uit de nieuwe Aanwijzing opsporing en vervolging buitenlandse corruptie. Gaan we in de toekomst bij dit nieuwe persbeleid meer persberichten zien in internationale corruptiezaken?

Fraudezaken en persberichten

Het Openbaar Ministerie informeert het publiek over de ontwikkelingen binnen de strafrechtspleging. Dat gebeurt binnen de kaders van de Aanwijzing voorlichting opsporing en vervolging. Daaruit blijkt dat het Openbaar Ministerie zaken die grote maatschappelijke en/of politieke belangstelling ondervinden en die door het Openbaar Ministerie worden afgedaan, actief meldt, bijvoorbeeld door middel van een persbericht en feitenrelaas.

Er bestaat dus geen algemene verplichting voor het Openbaar Ministerie om een persbericht te verspreiden na een afdoeningsbeslissing. Toch zien we in de fraudepraktijk in toenemende mate persberichten verschijnen. De Aanwijzing hoge transacties en bijzondere transacties schrijft namelijk voor dat het Openbaar Ministerie altijd een persbericht uitbrengt bij zogenaamde hoge of bijzondere transacties. Daarnaast verspreidt het Openbaar Ministerie een feitenrelaas waarin wordt ingegaan op de onderzoeksbevindingen, de feitelijke gedragingen die grond zijn voor de transactie, de verdenking en de rol van de verdachte. Daarmee legt het Openbaar Ministerie publieke verantwoording af over de behandeling en afdoening van de zaak, zo is de gedachte. Daarnaast compenseert een persbericht het uitblijven van publiciteit naar aanleiding van een openbare behandeling ter terechtzitting en een in het openbaar uitgesproken rechterlijke uitspraak.

Persberichten verplicht in internationale corruptiezaken

De nieuwe Aanwijzing opsporing en vervolging buitenlandse corruptie bevat een aanvulling op voornoemde uitgangspunten. Daaruit volgt namelijk dat indien buitenlandse ambtelijke omkoping met een strafbeschikking of transactie wordt afgedaan, het Openbaar Ministerie dit altijd bekendmaakt een persbericht.

Aldus geldt per 1 juni 2024 voor het Openbaar Ministerie als standaard werkwijze dat het een persbericht uitbrengt na de afdoeningsbeslissing. Deze ‘persberichtplicht’ geldt niet alleen voor afdoeningen in de vorm van een transactie/schikking met rechtspersonen, maar ook voor strafbeschikkingen. Ongeacht of het Openbaar Ministerie die heeft opgelegd aan rechtspersonen, of natuurlijke personen zoals betrokken feitelijk leidinggevers.

Een tandje erbij

Met de Aanwijzing zet het Openbaar Ministerie dus een tandje bij. Waarom dat nodig is, blijkt niet uit de Aanwijzing. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt echter dat de Aanwijzing tegemoet beoogt te komen aan een eerdere aanbeveling van de Anti-omkopingswerkgroep van de OESO. Die concludeerde in november 2020 dat Nederland achterbleef bij de handhaving van internationale corruptie en hekelde de toetsingscommissie voor hoge transacties. Die had de Minister van justitie in het leven geroepen nadat onrust was ontstaan over een aantal hoge transacties. De Anti-corruptiewerkgroep was daar vervolgens kritisch op, en beschreef ‘concerned’ te zijn over ‘the lack of clarity as to the role, members and functions’ van de toetsingscommissie en het toetsingsproces.

Tegen deze achtergrond kwam de werkgroep in 2020 met de aanbeveling om in alle buitenlandse omkopingszaken ‘de essentiële zaakselementen’ van schikkingen te publiceren.

De vraag rijst of deze aanbeveling niet inmiddels achterhaald is, nu wij inmiddels zicht hebben op een wettelijke regeling over de rechtelijke toets van hoge transacties (#576). Dat weerhield het Openbaar Ministerie er niet van om een tandje bij te zetten en in de nieuwe Aanwijzing opsporing en vervolging buitenlandse corruptie op te nemen dat het Openbaar Ministerie het publiek via een (pers)bericht informeert als buitenlandse ambtelijke omkoping wordt afgedaan met een strafbeschikking of transactie. Het ligt daarom ook in de lijn der verwachting dat wij in de toekomst meer persberichten zullen zien in internationale corruptiezaken. Wij genieten nog even van de stilte voor de storm.

Heb je vragen of wil je hierover van gedachten wisselen met ons? Neem dan contact op via vaklunch@hertoghsadvocaten.nl.