#034: De curator als veredelde opsporingsambtenaar

Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie heeft op 27 november 2012 de Tweede Kamer bericht over zijn voornemen om faillissementsfraude verder aan te pakken. Dit heeft geleid tot het wetgevingsprogramma Herijking Faillissementsrecht op basis waarvan het faillissementsrecht grondig zal worden gemoderniseerd. Het wetgevingsprogramma bestaat onder meer uit een versterking van de rol van de curator, de invoering van de mogelijkheid van een civiel bestuursverbod en de verbetering van het toezicht teneinde misbruik van rechtspersonen te voorkomen. Daarnaast is inmiddels een wetsvoorstel ingediend ter verbetering van de wettelijke mogelijkheden om strafrechtelijk op te treden tegen faillissementsfraude. Hoewel het wetsvoorstel voor de versterking van de rol van de curator nog niet is ingediend, is wel bekend dat de minister van plan is de curator verplicht te stellen om reële vermoedens van fraude bij de rechter-commissaris te melden. De vraag die dit voornemen oproept, is of de curator met zijn vergaande ‘opsporingsbevoegdheden’ daarmee in wezen een veredelde opsporingsambtenaar wordt die de grenzen van het Wetboek van Strafvordering omzeilt.

De taak van de curator is omschreven in artikel 68 van de Faillissementswet, waarin staat dat hij is belast met het beheer en de vereffening van de failliete boedel. Hiertoe dient hij onmiddellijk alles in het werk te stellen om informatie veilig te stellen voor later onderzoek ex artikel 92 van de Faillissementswet. Daartoe heeft de curator vergaande bevoegdheden. Zo heeft de curator bijvoorbeeld ex artikel 93a van de Faillissementswet het recht om binnen te treden voorzover dat redelijkerwijs nodig is voor de vervulling van zijn taak. De rechter-commissaris hoeft slechts een machtiging te geven indien het om binnentreden van een woning gaat. De ervaring leert, dat dat de rechter-commissaris deze machtiging in bijna alle gevallen afgeeft en dat de curator derhalve bijna een vrijbrief heeft om plaatsen te betreden, zelfs woningen.

De omschrijving binnentreden betekent voor een curator bovendien niet alleen dat hij mag binnentreden en zich toegang kan verschaffen tot een plaats, maar dat hij deze zo nodig ook kan doorzoeken en de benodigde informatie in beslag mag nemen. De curator mag dus in wezen een plaats binnentreden en doorzoeken ter inbeslagneming. In het Wetboek van Strafvordering bestaan strenge waarborgen ten aanzien van dergelijke vergaande opsporingsbevoegdheden. Zo moet er buiten heterdaad sprake zijn van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis toelaatbaar is en moet van dit misdrijf een voldoende verdenking bestaan. Dergelijke waarborgen bestaan niet voor zover het gaat om ‘binnentreden’ door de curator. Het enige toetsingscriterium dat van belang is voor de curator is de vraag of een dergelijk binnentreden en doorzoeking ter inbeslagneming redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor het vereffenen van de boedel.

Met het wetsvoorstel versterking van de rol van de curator in het vooruitzicht krijgt de curator mogelijk een plicht tot het doen van aangifte bij een reëel fraudevermoeden. Indien de aangifte door het Openbaar Ministerie behandeld wordt dan kan deze de stukken bij de curator opvragen. Dit betekent dat het Openbaar Ministerie bij een fraudevermoeden al kan beschikken over ‘in beslag genomen’ informatie die zonder de waarborgen van het Wetboek van Strafvordering zijn verkregen. In wezen is dit in de huidige praktijk niet anders. Immers worden curators nu ook gestimuleerd om aangifte te doen van vermoedens van faillissementsfraude en krijgen zij hiervoor zelfs een vergoeding van de Staat.

Wij vragen ons echter af of de vergaande bevoegdheden van de curator in combinatie met de inzet van de curator als fraudebestrijder niet tot ongeoorloofde praktijken (zullen) leiden. De kans bestaat dat de bevoegdheden van de curator door het Openbaar Ministerie zullen worden gebruikt als opsporingsmogelijkheden zonder dat daarbij de waarborgen van het Wetboek van Strafvordering in acht worden genomen.

Denk jij dat dit een reële angst is? Wat zijn jouw ervaringen met curators worden zij gebruikt als veredelde opsporingsambtenaren?

No Comments

Post a Comment