#583: Contante transacties onder de loep

Het jaaroverzicht 2023 van de Financial Intelligence Unit (FIU) ligt op de mat en brengt nieuws. Het aantal verdachte transacties in 2023 is verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor. Er zijn namelijk 180.578 verdachte transacties waargenomen, vergeleken een totaal van 91.893 in 2022. Ook is een kleine stijging waargenomen in het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties (1.896.176 in 2022 en 2.334.167 in 2023). Onlangs stuurde de minister van Financiën een nota van wijziging en een nota naar aanleiding van het verslag bij het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen naar de Tweede Kamer. De FIU voorziet met de voorgestelde wijzigingen een daling in het aantal meldingen van ongebruikelijke contante transacties.

In het originele wetsvoorstel Wet plan van aanpak witwassen dat op 21 oktober 2022 is ingediend, werden vier maatregelen voorgesteld. Een korte terugblik op deze maatregelen:

1. invoeren van een verbod voor beroeps- of bedrijfsmatige handelaren in goederen om transacties vanaf € 3.000 in contanten te verrichten;
2. mogelijk maken van gegevensdeling tussen instellingen behorend tot dezelfde categorie, in het kader van het cliëntenonderzoek bij een hoger risico op witwassen of financieren van terrorisme;
3. mogelijk maken van gezamenlijk monitoren van transacties door banken (naast de bestaande wettelijke plicht voor banken om individueel transacties te monitoren);
4. verduidelijking van het gebruik van bijzondere categorieën persoonsgegevens en persoonsgegevens van strafrechtelijke aard in het kader van verplichtingen op grond van de Wwft.

Met de nota van wijziging wordt bewerkstelligd dat enkel het voorstel voor een verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer gehandhaafd blijft. Een relevante ontwikkeling voor een grote groep handelaren. Denk bijvoorbeeld aan beroeps- of bedrijfsmatige kopers en verkopers van voertuigen, schepen, kunstvoorwerpen en sieraden. Uit de media bleek destijds na de bekendmaking van het initiatief dat handelaren over het algemeen positief zijn over het plan. Zo werd door een woordvoerder van de branchevereniging Bovag aangehaald dat het verbod kan leiden tot minder administratieve rompslomp. En die verwachting delen wij.

Op grond van de huidige Wwft-verplichtingen dienen handelaren bij contante aankopen boven € 10.000 namelijk een cliëntenonderzoek te verrichten en een melding ongebruikelijke transactie te maken bij de FIU. Het verbod op contante betalingen vanaf € 3.000 voor handelaren in goederen zou ter vervanging komen van hun reguliere Wwft-verplichtingen voor contante transacties van € 10.000 of meer. Het verrichten van cliëntenonderzoek en het melden van ongebruikelijke transacties wordt daarmee overbodig.

Het algemene verbod op het uitvoeren van transacties in contanten voor goederen of diensten van € 10.000 of meer is op Europees niveau geregeld in de anti-witwasverordening (AMLR). De AMLR biedt daarnaast een optie voor individuele lidstaten om een lagere drempelwaarde vast te stellen. Door het voorstel een verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer in te voeren, wordt door de regering een voorschot genomen op deze lidstaatoptie. Een dergelijk verbod is ons niet geheel onbekend; ons zuidelijke buurland hanteert al enige tijd een wettelijke beperking van € 3.000 voor contante gelden.

Het voorgestelde verbod ziet vooralsnog enkel op transacties ten behoeve van goederen; er is voor gekozen om het verbod op contante betalingen voor diensten vanaf € 10.000 nog niet mee te nemen in het wetsvoorstel. Dit is gedaan vanwege de uitvoerbaarheid; een uitbreiding naar een verbod op contante betalingen vanaf € 3.000 ten behoeve van goederen én voor diensten zou neerkomen op een enorme uitbreiding van de reikwijdte van de groep partijen waarop toezicht gehouden moet worden.

Wij zijn benieuwd naar de reactie van de Tweede Kamer op de voorgestelde wijzigingen en houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Voor de overige drie maatregelen uit het originele wetsvoorstel bestaat het voornemen deze mee te nemen in het bredere implementatietraject van de Europese anti-witwasverordening (AMLR). Deze zal naar verwachting medio 2027 in werking treden.

Heb je vragen over de voorgestelde wijzigingen of wil je hierover van gedachten wisselen met ons? Neem dan contact op via vaklunch@hertoghsadvocaten.nl.