#328: Ik kan het me niet herinneren

In vele zaken is het verrichten van het onderzoek à décharge een grote uitdaging voor de verdediging. Niet alleen het bepalen of, en zo ja, welke getuigen moeten worden gehoord is een uitdaging. Regelmatig zit de uitdaging ook in het overtuigen van het Openbaar Ministerie en de rechter(-commissaris) van het belang om deze getuige(n) te horen. Zeker indien het verzoek in een vroegtijdig stadium van het onderzoek wordt gedaan, terwijl onderzoek à décharge juist dan van groot belang kan zijn. Gelukkig onderkent het Hof in Amsterdam dat het horen van getuigen in een vroegtijdig stadium de waarheidsvinding ten goede kan komen.

In het arrest van 15 maart 2017,  dat pas recent is gepubliceerd, oordeelde Hof Amsterdam over een economische strafzaak omtrent taxivervoer zonder dat de taximeter was aangezet. De verdediging werd pas in hoger beroep in de gelegenheid gesteld om een getuige te ondervragen bij de rechter-commissaris. De verdediging meent dat zij in het ondervragingsrecht ex artikel 6 EVRM is geschaad, omdat de getuige pas vier jaar (!) na het ten laste gelegde feit is gehoord als getuige en deze zich het voorval door het tijdsverloop nog slechts in grote lijnen kon herinneren.

Het Hof concludeert in dit geval dat geen sprake is van een schending van artikel 6 EVRM. De Hoge Raad laat zich inhoudelijk uit op dit punt. Uit de conclusie van advocaat-generaal Van Keulen is op te maken dat in eerste aanleg – direct na de oplegging van de strafbeschikking die later is vernietigd – geen verzoek is gedaan deze getuige te horen. Als dat wel was gebeurd was de getuige wellicht al eerder gehoord en had het uitblijven daarvan wellicht wel tot een schending van artikel 6 EVRM geleid.

Wat daar ook van zij, de motivering van het Hof laat zien dat het vroegtijdig horen van getuigen van belang kan zijn voor de waarheidsvinding. Het Hof oordeelde dat ook in het geval de getuige in eerste aanleg gehoord zou zijn, de situatie niet zou veranderen: “Hierbij merkt het hof op dat overigens niet kan worden gesteld dat de getuige een andere of uitgebreidere verklaring had afgelegd indien het eerste verzoek van de verdediging tot het horen van deze getuige – zoals eerst gedaan ter terechtzitting in eerste aanleg op 1 juni 2015 – was toegewezen, aangezien er ook toen reeds geruime tijd (2,5 jaren) was verstreken sinds het ten laste gelegde feit.”

Ons inziens pleit dit ervoor om ruimhartiger te zijn in het toekennen van getuigen in een vroegtijdig stadium als de verdediging daarom verzoekt. Dit betekent dat als de verdediging reeds tijdens het opsporingsonderzoek verzoekt om getuigen te horen, dit moet worden toegewezen. Naarmate de tijd verstrijkt is het immers moeilijker voor de getuige om zich dingen, wellicht belangrijke details, over de zaak te herinneren. Dat onderkent ook het Hof. Hoewel achteraf is vastgesteld dat artikel 6 EVRM niet is geschaad, betekent dat niet dat het verhoor van deze verbalisant in een vroegtijdig stadium een ander licht op de zaak had kunnen werpen. In hoger beroep is het belang voor de verdediging om deze getuige te horen immers ook onderkend.

Ongetwijfeld zijn er vele argumenten voor rechters-commissaris om in een vroeg stadium niet ruimhartig om te gaan met het horen van getuigen. In de praktijk hebben die argumenten veelal te maken met capaciteitsgebrek. Ook komt het voor dat het de voorkeur verdient om pas na het onderzoek van de opsporingsdiensten de getuige te verhoren. Dergelijke argumenten zouden een verdachte van een strafbaar feit echter niet in de weg mogen staan of belemmeren in zijn verdediging. Als de overheid een verdachte vervolgt, mag de verdachte van de overheid verwachten dat voldoende middelen beschikbaar zijn die hem in staat stellen zijn verdediging naar behoren te voeren.

Heb je vragen over het voorgaande of wil je hierover van gedachten wisselen? Neem dan contact op met boezelman@hertoghsadvocaten.nl of boer@hertoghsadvocaten.nl. Uiteraard is het ook mogelijk om over dit onderwerp te praten in een Vaklunch on demand bij jou op kantoor.