#224: Arbitraire vergoedingen

Indien een strafzaak eindigt zonder oplegging van een straf of een maatregel kan de gewezen verdachte aanspraak maken op vergoeding van de advocaatkosten. Artikel 591(a) Sv geeft daarvoor de wettelijke grondslag. De jurisprudentie over artikel 591(a) Sv laat een wat grillige lijn zien; de ene keer worden kosten wel vergoed, maar soms ook niet of slechts gedeeltelijk. De rechter heeft veel vrijheid in het al dan niet toekennen van een vergoeding voor de kosten van rechtsbijstand. De rechter kan daartoe overgaan als hij daartoe gronden van billijkheid aanwezig acht. Indien de zaak is geseponeerd – in dat geval eindigt de straf zonder straf of maatregel – kan de vraag spelen of het sepot een schadevergoeding billijkt.

De Hoge Raad heeft in het arrest van 19 februari 2013 naar aanleiding van een cassatieberoep in het belang der wet geoordeeld over de vraag of een gewezen verdachte wiens zaak geseponeerd is überhaupt in aanmerking komt voor een vergoeding van de advocaatkosten. De Hoge Raad oordeelt dat het in beginsel niet is uitgesloten: ‘Indien en voor zover naar het oordeel van de rechter, alle omstandigheden in aanmerking genomen, gronden van billijkheid aanwezig zijn voor de toekenning van een vergoeding voor de kosten van een raadsman, kan hij daartoe op de voet van art. 591a, tweede lid, Sv ook besluiten indien de zaak is geëindigd in een sepot (…).’

Maar wat als de verdachte het niet eens is met de gegeven sepotcode. Kan de verdachte de kosten die zijn advocaat moet maken om de code te laten herstellen of aan te passen vergoed krijgen? Hof Amsterdam oordeelde in de uitspraak van 9 december 2016 dat dat niet kan. Het Hof oordeelde dat op basis van artikel 591a Sv een procedure tot wijziging van de sepotcode niet voor vergoeding in aanmerking komt, de verzoeker is om die reden niet-ontvankelijk verklaard. Het Hof heeft aan dat oordeel verder geen woorden vuil gemaakt. Waarom het wetsartikel aan vergoeding in de weg zou staan wordt ons inziens uit de tekst van de wet echter niet duidelijk.

Hof Amsterdam komt in een uitspraak van 12 mei 2017 – deze uitspraak is eerst op 22 juni 2017 gepubliceerd – in een andere zaak terug op dit oordeel. In die zaak heeft de Rechtbank in een niet-gepubliceerde beschikking van 3 maart 2016 het verzoek om een kostenvergoeding in verband met een wijziging van de sepotcode afgewezen. Daar heeft de verzoeker zich niet bij neergelegd. En met succes. Het Hof komt terug op de eerdere jurisprudentie dat deze werkzaamheden niet vergoed zouden kunnen worden. Het Hof overweegt dat ook de kosten die zijn ontstaan na beëindiging van de strafzaak tegen de gewezen verdachte maar wel in rechtstreeks verband met die zaak staan wel onder ‘de kosten van de raadsman’ vallen. Daarbij verwijst het Hof onder meer naar het hiervoor genoemde arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2013. In deze specifieke zaak oordeelde het Hof dat de gemaakte kosten ook billijk waren en dat deze vergoed moesten worden.

Een zure appel voor de verzoeker die met de uitspraak van 9 december 2016 het deksel – wellicht onterecht – op de neus kreeg. Overigens is uit de zeer summiere uitspraken niet af te leiden of een billijkheidsoordeel over de feiten tot een andere uitkomst hadden geleid. Gelet op de vrijheid die de rechter heeft is het geen gegeven dat de kosten voor een verzoek wijziging sepotcode worden vergoed. Echter dat de sepotcode van groot belang kan zijn voor gewezen verdachten maakt ons inziens dat tegen die achtergrond door de verdediging goed kan worden uitgelegd welk belang de betreffende werkzaamheden – en dus kosten – hebben gediend. Daarbij dient het ons inziens uiteindelijk geen verschil te maken of de inspanningen van de advocaat succesvol zijn geweest. Het wijzigen van de sepotcode blijkt in de praktijk een evenzo grillige aangelegenheid waarbij de verdachte eigenlijk afhankelijk is van de welwillendheid van de Officier van Justitie.

Heb je vragen of wil je van gedachten wisselen over het voorgaande neem dan contact met ons op via boezelman@hertoghsadvocaten.nl of boer@hertoghsadvocaten.nl.