#110: Hoe structureel wil je vormverzuimen hebben?

Iedere Nederlander wordt geacht de wet te kennen en de wet na te leven. Maar hoe staat het met de degenen die controleren of wij dat ook doen? Onlangs bood kersverse minister van justitie Van der Steur het rapport getiteld ‘parate kennis bevoegdheden politie’ aan de Voorzitter van de Tweede Kamer aan. Het rapport gaat in op de politieambtenaren die het dagelijks contact met de bevolking hebben. De conclusie is dat er winst te boeken is op het niveau van de parate kennis ten aanzien van staande houden en aanhouden, onderzoek aan de kleding en aan het lichaam, binnentreden, doorzoeken, in beslag nemen en identiteitsonderzoek. Verwijt de pot de ketel dat hij zwart ziet?

De gemiddelde score juiste antwoorden op de afgenomen toets van in totaal 361 ambtenaren bedraagt 27 van de 39 vragen. Dat komt neer op 69% goede antwoorden. In het rapport – met de titel Parate kennis bevoegdheden politie. Dit moeten we dus eigenlijk allemaal, ja iedere diender, weten – wordt toegelicht dat dit niet te vertalen is naar een 6,9. Omdat het om meerkeuze vragen gaat en met blind invullen al een gemiddelde score van 35% zou kunnen worden behaald. De parate kennis is dus ver onder de maat. Het dient te worden verbeterd en het dient te worden bijgehouden. In het rapport wordt geconcludeerd dat een ‘deugdelijke wetskennis ergernissen, escalatie van conflicten, procedures en sepots kan voorkomen’.

Het rapport maakt niet duidelijk hoe wordt omgegaan met de ambtenaren die niet voldoende kennis hebben van de wet waar zij dagelijks mee werken. Zij lijken op geen enkele wijze te worden geprikkeld hun werk conform de regels te doen. Dezelfde regels, overigens, waaraan iedere burger zich dient te houden. Het rapport laat zien dat bijscholing of kennisonderhoud een vrijblijvend karakter heeft binnen het politieapparaat. Voor hulpofficieren en buitengewoon opsporingsambtenaren is dat overigens anders, blijkens het rapport. Maar juist die grote groep politieambtenaren die op grote schaal burgers controleren; moeten zij niet juist precies weten wat ze aan het doen zijn? De bevindingen in het rapport hebben voor niemand directe consequenties, niemand treed af en niemand lijkt zich daarover op te winden. Van der Steur schrijft in zijn brief dat in het voorjaar van 2016 een voorstel voor een kwaliteitssysteem om de vakbekwaamheid van het politiepersoneel te borgen en de wijze en het tempo van implementeren daarvan gereed dient te zijn. Maar wat gebeurt er met de reeds gemaakte fouten? En wat gebeurt er met de fouten die worden gemaakt tot het politieapparaat een deugdelijk kennisonderhoudsysteem heeft?

Is dit rapport niet juist het bewijs dat structureel fouten worden gemaakt gedurende de opsporingsfase zoals bedoelt door de Hoge Raad in het arrest van 19 februari 2013? Fouten die onder omstandigheden op basis van artikel 359a Sv kunnen leiden tot strafvermindering, bewijsuitsluiting of zelfs niet-ontvankelijk verklaring van het Openbaar Ministerie. In dat arrest overweegt de Hoge Raad dat bewijsuitsluiting in zeer uitzonderlijke gevallen aan de orde is, bijvoorbeeld in die gevallen ‘waarin het desbetreffende vormverzuim naar uit objectieve gegevens blijkt zozeer bij herhaling voorkomt dat zijn structureel karakter vaststaat en de verantwoordelijke autoriteiten zich, vanaf het moment waarop dit structurele verzuim hun bekend moet zijn geweest, onvoldoende inspanningen hebben getroost overtredingen van het desbetreffende voorschrift te voorkomen’. De verdediging dient met objectieve gegevens te komen waaruit het structurele karakter van fouten blijkt en dat is geen sinecure. Bewijst dit rapport niet juist dat vormen op structurele wijze worden verzuimd aangezien een groot deel van de politie ambtenaren de wet niet eens behoorlijk kent? Wij menen dat op basis van dit rapport de bewijslast bij het Openbaar Ministerie zou moeten liggen om aan te tonen dat vormverzuimen niet structureel plaatsvinden.

Hoe ga jij om met de invulling van rechtmatigheidsverweren? Maak jij gebruik van dit rapport? En zo ja, hoe wordt daarop gereageerd?

1 Comment

Post a Comment